Vivaldi: Gloria

Naile Mehtiyeva eserle ilgili program kitapçığına Vivaldi ve eseri Gloria ilgili şu bilgileri aktarmış:

İtalyan besteci, orkestra şefi, kemancı Vivaldi, Barok döneminin en önemli temsilcilerindendir. Sanat tarihine konçertoların kurucusu, programlı müziğin temelini oluşturan besteci olarak geçmiştir.

Vivaldi’nin sanatı, Avrupalı bestecileri etkilemiştir. Bach, Vivaldi’nin konçertolarını örnek alarak bu tarzda eserler yazmıştır.

Vivaldi’nin zengin yaratıcılık mirasında enstrümantal eserlerle birlikte çok sayıda opera ve kantat bulunur. Bunların arasında koro için dini eserler de mevcuttur.

Gloria, Hıristiyan ayinlerinde, missa’da “Kyrie eleison”dan sonra koro tarafından okunan duadır. Missa’nın dışında da bağımsız olarak sıkça seslendirilir. Vivaldi’nin solistler, koro ve orkestra için yazdığı Gloria 12 bölümden oluşan bir dizidir. Çeşitli karakterli parçalardan oluşan eser, kompozisyon bakımından süit tarzına yakındır. Bütün diziye aydınlık, neşeli, enerjik müzik hakimdir; ancak tezat oluşturan kederli, dokunaklı, lirik epizotlar da bulunur.

1. bölüm “Gloria in excelsis Deo” hızlı tempoda (Allegro) orkestranın girişiyle başlar. Keman, obua ve trompetin oktavlı eşliğindeki koronun sunduğu törensel havada aydınlık ve enerjik müzik duyulur. Birinci bölüm, bütün eserin şen atmosferini belirtir. 2. bölüm “Et in terra pax hominibus” ağırca tempoda (Andante) lirik içerikli, kederli bir müziktir. Koroda duyulan ana melodi imitasyon-kanon usulleriyle diğer seslerde gelişir. Canlı, sevinç dolu birinci bölümden sonra bu bölüm hüzünlü karakteriyle kontrast oluşturur.

3. bölüm “Landamus te” (Allegro) orkestra girişiyle başlar. Neşe dolu ana tema önce orkestrada sonra soprano ve mezzo sopranonun düetinde seslendirilir. 4. bölüm “Gratias agimus tibi” (Adagio) ağır tempoda koral karakterindeki müzik koro tarafından yorumlanır ve hızlı füg biçiminde yazılmış 5. bölüme “Propter magnam gloriam tuam” kısa bir giriş olarak algılanır.

6. bölüm “Domine Deus Rex caelestis” ağır tempoda önce kemanda sonra solo sopranoda sunulan lirik, Sicilianna karekterinde, zengin ezgisel hatlarla örülmüş müziktir; opera aryasına yakındır. Yedinci bölüm “Domine Fili Unigenite” (Allegro) esnek, noktalı ritmik figürlerden oluşan enerjik, sevinç dolu müziktir. Art arda seslendirilen iki Adagio (8. ve 9. bölümler) eserin lirik merkezidir. Yaylılar eşliğinde solo sopranoda serbest akışlı, kederli melodi işitilir; acıklı dokularla örülmüş koro ona cevap verir. 10. bölüm “Qui sedes ad dexteram” (Allegro) önceki hüzünlü bölümlerden farklı olarak canlı, şen karakterdedir. Solo sopranoda geniş soluklu ezgisel figürasyonlarla kaydedilmiş arya benzeri müzik seslendirilir.

11. bölüm “Quoniam tu solus Sanctus” (Allegro) törensel havada coşkulu koronun yorumunda, obua ve trompetin katılımıyla sunulur. Burada 1. bölümün dokuları duyulur.

12. bölüm “Cum Sancto Spiritu” (Allegro) koro önceki bölümün hattını devam ettirerek füg biçiminde, törensel havada eseri sona erdirir.